Atopowe zapalenie skóry jest chorobą, z którą bardzo często spotykam się w codziennej praktyce. Szacuje się, że ok. 10-15% populacji psów jest nią dotkniętych. Najczęściej chorują zwierzęta młode pomiędzy 6 miesiącem życia, a 3 rokiem życia.
Czym właściwie jest atopowe zapalenie skóry ?
Atopia psów jest przesadną odpowiedzią układu immunologicznego w stosunku do alergenów. Do niedawna uważaliśmy, że jest to nadwrażliwość wyłącznie na alergeny środowiskowe, np. pyłki, roztocza, pleśnie itp. Zaobserwowano jednak podobieństwa dermatozy dietozależnej do atopowego zapalenia skóry (AZS). Międzynarodowy Komitet do spraw Chorób Alergicznych u Zwierząt zaproponował, aby AZS u psów traktować jako wywoływane przez alergeny środowiskowe albo pokarmowe lub połączenie ich obu.
Istnieją czynniki mogące zaostrzać przebieg AZS, takie jak: bakteryjne zapalenie skóry, alergiczne pchle zapalenie skóry, dermatoza dietozależna.
Najprościej ujmując - AZS to alergiczna choroba skóry występująca ze świądem i rumieniem pojawiającym się na charakterystycznych częściach ciała. Stworzono nawet specjalną grafikę prezentującą najczęstsze rozmieszczenie zmian dermatologicznych.
U psów predysponowanych genetycznie obserwowana jest znaczna ilość przeciwiciał IgE przeciwko alergenom środowiskowym. Alergeny, np. pyłki traw dostają się do organizmu głównie przez skórę, w niewielkiej ilości przez błony śluzowe przewodu pokarmowego lub przez drogi oddechowe (drogą wziewną).
U chorych psów mamy do czynienia z alergią typu I oraz defektem budowy naskórka. Skóra psa cierpiącego na AZS jest zbudowana nieprawidłowo, ma m.in defekty międzykomórkowych lipidów budujących warstwę rogową naskórka. Aby łatwiej to sobie wyobrazić - przypomina pustynię. Przez "szczeliny" dochodzi do zwiększonej utraty wody przez skórę (dlatego jest przesuszona) oraz łatwiej wnikają alergeny.
Opiekunów psów najczęściej niepokoi fakt intensywnego świądu u pupila, który bywa bardzo męczący zarówno dla psa jak i jego właściciela. Świąd może być całoroczny (np. w przypadku alergii na roztocza kurzu domowego, magazynowe) lub sezonowy (np. w przypadku pylenia traw). Objawia się poprzez wylizywanie, żucie, drapanie lub ocieranie charakterystycznych części ciała takich jak :
twarz,
małżowiny uszne,
pachy,
boki ciała,
brzuch (szczególnie u owczarków niemieckich).
pachwiny,
okolice nadgarstka/ stawu skokowego,
przestrzenie międzypalcowe kończyn,
okolica okołoodbytowa,
Jeżeli nie jesteś pewny czy Twój pies wykazuje objawy świądu - zachęcam do wykonania prostego testu dostępnego na stronie https://www.stopdrapaniu.pl/ .
W początkowej fazie choroby widzimy rumień, czyli zaczerwienie skóry, z czasem w wyniku świądu pojawiają się przeczosy, wyłysienia. W przypadku długo trwającego procesu możemy widzieć również przebarwienia sierści, skóry, zliszajowacenie, łuski itp.
Można obserwować dodatkowe objawy atopii, takie jak zapalenie spojówek i zapalenie błony śluzowej nosa.
Rozpoznanie atopowego zapalenia skóry jest diagnozą kliniczną i opiera się na spełnieniu tzw. kryteriów wg Favrot'a.
Występowanie objawów klinicznych przed ukończeniem 3. r.ż.
Pies przebywający głównie wewnątrz pomieszczeń.
Świąd ustępujący po podaniu glikokortykosteroidów.
Świąd początkowo bez żadnych towarzyszących zmian skórnych.
Zajęcie palców kończyn przednich.
Zajęcie małżowin usznych (otitis externa).
Brak zmian na brzegach małżowiny usznej.
Brak zmian w okolicy grzbietowo-lędźwiowej.
Spełnienie 5 kryteriów wskazuje na AZS z czułością 85% oraz specyficznością 79%.
Leczenie atopowego zapalenia skóry jest dobierane indywidualnie dla każdego pacjenta. Nie ma "złotego leku", który byłby uniwersalny we wszystkich przypadkach. Warto wiedzieć, że AZS to choroba nieuleczalna. Wprowadzone przez lekarza weterynarii zalecenia mają na celu ograniczenie świądu do minimum oraz zapobieganie wtórnym infekcjom. Pies cierpiący na atopię zawsze będzie wymagał regularnej pielęgnacji, wizyt oraz przyjmowania leków.
Co stosuje się w leczeniu atopowego zapalenia skóry ?
1. Odczulanie (ASIT - allergen specific immunotherapy)
2. Leki przeciwświądowe/ przeciwzapalne
glikokortykosteroidy (zazwyczaj celem osiągnięcia remisji czyli wycofania ostrej fazy choroby, nie do leczenia progresywnego)
Oclacitinib/ apoquel
Lokiwetmab/ cytopoint
Cyklosporyna
nienasycone kwasy tłuszczowe (nie w monoterapii)
ew. leki przeciwhistaminowe, pentoksyfilina (stosuję rzadko, głównie jako dodatek do terapii podstawowej).
3. Leczenie miejscowe celem odbudowy bariery skórnej (dermokosmetyki)
4. Leczenie wtórnych infekcji (np. antybiotykami).
Obecnie możemy wybierać w szerokim wachlarzu leków oraz dermokosmetyków, więc możliwości poprawy jakości życia czworonożnych podopiecznych jest naprawdę sporo. Wymaga to jednak ścisłej współpracy opiekuna z lekarzem. To klucz gwarantujący sukces.