EGC (eosinophilic granuloma complex) czyli zespół ziarniniaka eozynofilowego nie jest ani chorobą ani diagnozą. Jest to zbiór trzech najpopularniejszych wzorców odpowiedzi skóry na różne czynniki chorobowe.
Do zespołu ziarniniaka eozynofilowego zaliczamy:
1) płytkę eozynofilową,
2) wrzód eozynofilowy,
3) ziarniniaka liniowego.
Eozynofile (należące do białych ciałek krwi) u kotów bardzo często naciekają:
-skórę (np. płytka eozynofilowa),
-nabłonek układu oddechowego (np. astma),
-nabłonek przewodu pokarmowego (np. eozynofilowe zapalenie żołądka i jelit),
-oko (eozynofilowe zapalenie rogówki),
-pęcherz moczowy (eozynofilowe zapalenie pęcherza moczowego).
Wiemy, że eozynofile odgrywają ważną rolę w reakcjach alergicznych, pasożytniczych oraz zapalnych. U kotów możemy obserwować tzw. zespół hipereozynofilowy, który może wynikać z choroby nowotworowej szpiku kostnego lub nadmiernej reakcji alergicznej, przeciwko pasożytom. Eozynofile często są przyciągane do tkanek na skutek chemotaksji przez substancje (np.interleukinę 5) produkowane przez komórki tuczne/ mastocyty. Mastocyty są częstą składową reakcji alergicznych oraz zapalnych.
Enzymy oraz mediatory produkowane przez w/w komórki powodują nekrozę kolagenu. Wtórnie do tego procesu naciekają makrofagi. Często dochodzi również do bakteryjnego zapalenia. Cała ta kaskada jest odpowiedzialna za to, że leczenie płytki eozynofilowej lub wrzodów jest procesem czasochłonnym. Oprócz znalezienia przyczyny problemu, musimy również zatrzymać toczącą się reakcję immunologiczną w skórze pacjenta.
Na płytkę eozynofilową chorują najczęściej koty młode, między 2-6 rokiem życia. Nie ma predyspozycji rasowej. Moi pacjenci to najczęściej koty europejskie krótkowłose.
Kliniczne płytkę eozynofilową obserwujemy jako wyniesione, objęte rumieniem, owrzodzeniem oraz często zaschniętym wysiękiem ropnym okrągłe lub owalne zmiany skórne w obrębie brzucha. Koty wykazują silny świąd w postaci wylizywania tej okolicy. Czasem opiekun może nie widzieć samego aktu wylizywania, gdyż koty to tzw. "silent lickers". Często chowają się za kanapą lub w innych, odosobnionych miejscach.
Możliwe przyczyny EGC to:
Alergie, np. alergeny wziewne, na jad pchli, ukąszenia komarów, pokarmowe, pasożyty wewnętrzne.
Środki chemiczne (alergia kontaktowa), np. płyn do mycia podłóg itp.
Infekcje bakteryjne wtórne do alergii.
Podłoże genetyczne.
Pasożyty zewnętrzne, np. cheyletiella, notoedres cati, itp.
Idiopatyczne (nie wiemy jaka przyczyna mimo podjęcia pełnej diagnostyki).
Często już sam obraz kliniczny pacjenta pozwala nam postawić wstępne rozpoznanie. Oczywiście aby potwierdzić nasze przypuszczenia musimy wykonać szereg badań, w tym:
- badanie mikroskopowe włosa (szukamy pasożytów, ew. zarodników grzybni, cech wskazujących na samouszkodzenia, np. połamanych łodyg włosów, przesunięcia pigmentu),
- badanie cytologiczne (powinniśmy widzieć dużą ilość eozynofili, ale w praktyce przy długo trwających płytkach wtórne powikłanie bakteryjne, np. gronkowcami powoduje, że dominującą populacją mogą być neutrofile; szukamy ewentualnych nowotworowych komórek atypowych),
- posiew mykologiczny (jeżeli podejrzewamy dermatofitozę, a wiemy, że badanie mikroskopowe włosa może czasem dać wynik fałszywie ujemny),
- posiew bakteriologiczny celem doboru antybiotykoterapii doustnej,
- zeskrobiny aby wykluczyć ektopasożyty w tym nużeńca Demodex gatoi lub świerzbowca Notoedres cati,
- scotch test z taśmą klejącą celem wykluczenia wszawicy oraz Cheyletiella,
- test wyczesywania w kierunku pcheł i ich odchodów,
- ew. badanie histopatologiczne jeżeli podejrzewamy choroby nowotworowe skóry.
W przypadku części kocich pacjentów, płytka eozynofilowa występuje wtórnie do syndromu atopowego kotów. Aby go rozpoznać kot musi:
- być przeleczony przez kilka tygodni preparatami przeciwpchelnymi,
- mieć wykonaną próbę eliminacyjną dietetyczną przez okres 6-12tygodni,
- spełnić kryteria diagnostyczne atopii u kotów (u psów również mamy kryteria Favrota w diagnostyce atopii- zachęcam do lektury poprzednich postów).
W diagnostyce różnicowej musimy uwzględnić:
choroby nowotworowe, m.in epiteliotropowego chłoniaka skóry, mastocytomę, raka płaskonabłonkowego, przerzuty z nowotworów listwy mlekowej,
głębokie grzybice,
nużycę,
mykobakteriozę,
zakażenia wirusowe, m.in wirusem ospy,
złogi cholesterolu w skórze, np. przy cukrzycy.
W leczeniu płytki eozynofilowej często używamy:
- w pierwszej kolejności leczenia objawowego, tj. glikokortykosteroidów, antybiotyków, cyklosporyny, w przypadkach bardzo ciężkich, niereagujących na powyższe leki stosuje się również chlorambucil lub cyklofosfamid,
- leczenie przyczynowe, tj. leki przeciwpchelne, dieta hypoalergiczna, odczulanie pacjenta.
Poniżej kotka europejska z płytką eozynofilową w obrębie brzucha. Od lewej: zmiany przed leczeniem, po 10-ciu dniach leczenia, po miesiącu leczenia.
