Tematem tego posta będzie naprawdę wyjątkowy w swojej cytologicznej krasie oraz bardzo popularny nowotwór u psów. Stanowi on ok. 17-21% wszystkich rozpoznawanych nowotworów skóry, więc co 5-ty pies z nowotworem skóry przychodzący do lekarza weterynarii, dermatologa statystycznie ma właśnie MCT (mastocytomę). Warto więc zapoznać się bliżej z tym guzem.
Mastocyty, inaczej zwane komórkami tucznymi powstają w szpiku kostnym, aby później wywędrować z krwią do innych części ciała, chociażby do skóry czy tkanki podskórnej. Biorą udział w obronie immunologicznej organizmu oraz w reakcjach alergicznych. Jest wiele czynników rakotwórczych (kancerogenów), które powodują przekształcenie się tych komórek w nowotworowe.
Rasy predysponowane do zachorowania to:
labrador, buldog francuski, bokser, golden retriever, american staffordshire terrier- MCT o niskim stopniu złośliwości,
shar pei oraz amercian staffordshire terrier- MCT o wysokim stopniu złośliwości.
Guz z komórek tucznych zwany jest "wielkim naśladowcą". Obraz kliniczny tego samego nowotworu potrafi być diametralnie różny u pacjentów. Najczęściej jest wyniesionym, objętym rumieniem guzkiem, ale czasem przypomina bardziej obrzękniętą masę. Może znajdować się w skórze- tzw. mastocytoma skórna lub w podskórzu. Bardzo często występuje w postaci mnogiej. Ok 10% psów z MCT w trakcie rozpoznania, ma już drugiego guzka w innej części skóry- stąd konieczność dokładnego badania klinicznego oraz wykonania biopsji cienkoigłowej (FNA-fine needle aspiration) wszystkich wykrytych guzków.
Poniżej po prawej guzek w obrębie skóry moszny o typowym wyglądzie (wyniesiony oraz objęty rumieniem- leczony poprzez kastrację z odjęciem moszny), po lewej mastocytoma w obrębie nosa, prezentująca się wyłącznie jako obrzęk tkanek miękkich lewego nozdrza- leczona farmakologiczne tokeranibem.
MCT jest nowotworem złośliwym, przerzutującym do regionalnych węzłów chłonnych, narządów miąższowych (wątroby, śledziony), szpiku kostnego. Jego typ złośliwości ostatecznie można ocenić na podstawie badania histopatologicznego po jego wycięciu wg skali Patnaik`a oraz Kiupel`a.
Przed chirurgicznym wycięciem guza należy:
wykonać biopsję cienkoigłową oraz badanie cytologiczne guzka oraz regionalnych węzłów chłonnych,
wykonać badania krwi (morfologię oraz badania biochemiczne),
przeprowadzić USG jamy brzusznej,
w niektórych przypadkach wykonać dodatkowe badania obrazowe (USG, TK, MRI) celem zaplanowania zabiegu chirurgicznego,
czasem wykonać biopsję śledziony, wątroby i/lub szpiku kostnego.
Należy pamiętać, że po omacywaniu oraz wykonaniu FNA guza może dojść do tzw. objawu Dariera, czyli obrzęku zaczerwienienia oraz świądu guza. Warto poinformować opiekuna, aby zwrócił na to uwagę. Czasem może dochodzić do hiperhistaminemi, tj nadmiernego wydzielania histaminy przez mastocytomę, co może skutkować owrzodzeniami przewodu pokarmowego.
Mastocytoma w badaniu cytologicznym jest naprawdę wyjątkowym nowotworem. Charakterystyczne i bardzo piękne są ziarnistości metachromatyczne, barwiące się na fioletowy kolor. Zawierają one histaminę, heparynę oraz enzymy proteolityczne. "Przyciągają" inne komórki, takie jak eozynofile czy fibroblasty. Na załączonych poniżej fotografiach z mojej pracy możemy zobaczyć degranulujące mastocyty zmienione nowotworowo, eozynofile (mniejsze komórki, zawierające różowe ziarnistości w cytoplazmie), różowe włókna kolagenowe oraz pojedyncze, wydłużone, wrzecionowate fibroblasty.
Obecny jest schemat wstępnego (!) szacunku stopnia złośliwości MCT już w badaniu cytologicznym. Po 1-wsze komórki muszą mieć bardzo mało ziarnistości oraz po 2-gie spełniać przynajmniej dwie z poniższych cech atypii:
obecność figur mitotycznych,
obecność komórek dwu- lub wielojądrowych,
pleomorfizm jądrowy, czyli kształt jąder komórkowych inny niż okrągły lub owalny,
anizokarioza, czyli różny rozmiar jąder komórkowych.
Leczeniem z wyboru jest szeroka resekcja chirurgiczna najczęściej poprzedzona podaniem prednizolonu przez 1-2tyg. w dawce 1-2mg/kg m.c. Powinno zachować się 2cm margines chirurgiczny. Czasem bezpośrednio przed zabiegiem podaje się leki przeciwhistaminowe, np. difenhydraminę. Jeżeli resekcja okazała się niedoszczętna, wykonuje się ponowny zabieg (o ile to możliwe), radioterapię lub chemioterapię. W przypadku guzów mnogich i/lub niemożliwych do usunięcia z powodzeniem stosuje się leczenie doustne masytynibem lub tokeranibem.
Poniżej pacjent z mastocytomą wysokiej złośliwości, u którego opiekunowie podjęli decyzję o terapii doustnej tokeranibem z powodu niekorzystnej lokalizacji guza do resekcji chirurgicznej. Bardzo dobra odpowiedź na lek w postaci obkurczenia się guza po leczeniu.
Na koniec miły przerywnik- moi bliscy wiedzą, że kocham swoją pracę. Taką piękną filiżankę dostałam w prezencie na Święta Bożego Narodzenia ❤️ Myślę, że rozpoznajecie, co to za nowotwór? 🙃
